Restauratie onthult oorspronkelijke roze achtergrond vroeg 18de eeuwse plafondschildering

Momenteel worden de vernislagen en overschilderingen verwijderd van de plafondschildering (1720) uit de binnenkamer van het pand Groenburgwal 56, Amsterdam. De acht doeken, gevat in houten lijstwerk in Lodewijk XV stijl, tonen onder andere Flora en Zephyrus (God van de westenwind) en putti met bloemen. Vier hoekstukken met een bladerkrans verbeelden de vier seizoenen. De schildering is hoogstwaarschijnlijk een jeugdwerk van de rechtsgeleerde Hermanus Noordkerk (1702-1771), die aanvankelijk door Ottmar Elliger II als schilder was opgeleid. Noordkerks biografen vermelden dat hij op achttienjarige leeftijd een plafondschildering maakte voor zijn vader die het pand in 1720 had laten bouwen. Vanwege ‘De moeijelykheden die hy ontdekte in het schilderen’ van dit plafond zag Noordkerk echter ‘altoos af van de schilderkonst’ om rechten te gaan studeren.

Sinds 1866 is het huis generatieslang bewoond door de familie Serné, die er ook het kantoor en atelier van hun beroemde bedrijf in theaterkostuums hadden gevestigd. Eind 2019 is het pand met steun van de VriendenLoterij door Hendrick de Keyser Monumenten gekocht van de laatste bewoner, Arend Serné. De laatste restauratie van het huis vond plaats in de jaren 1960. Toen is de voorgevel teruggebracht naar de 18de-eeuwse toestand. Hendrick de Keyser is dit jaar gestart met een grootscheepse restauratie van Huis Serné.

Deze zomer is ook begonnen met de restauratie van Noordkerks plafondschildering, die bedekt is door een sterk vergeelde vernislaag. Bovendien blijken grote delen van de hoekstukken overschilderd. De kransen hebben nu een felblauwe strik en zijn weergegeven tegen een wolkenlucht. Schoonmaaktesten door Astrid van den Berg, restaurator van schilderijen en beschilderde objecten, deden vermoeden dat dit overschilderingen zijn en dat de kransen oorspronkelijk een felroze achtergrond hadden. Om hier uitsluitsel over te krijgen zijn door het Rijkserfgoedlaboratorium van de RCE verfdwarsdoorsneden genomen om de opbouw van de verflagen en pigmenten te analyseren. Dit onderzoek bevestigt dat de roze verflaag de oorspronkelijke achtergrond is en de lucht en strikken een latere overschildering. Momenteel worden deze bij een hoekstuk verwijderd. Duidelijk wordt hoeveel beter de kransen tegen hun originele achtergrond tot hun recht komen. Het dwarsdoorsnedenonderzoek biedt ook uitsluitsel over het kleine doekje bij de deur, dat nu een moderne schildering heeft. Terwijl eerder werd vermoed dat het doekje later is toegevoegd, toont het dwarsdoorsnedenonderzoek dat het wél origineel is: het heeft dezelfde grondering als de andere plafonddelen en onder de huidige voorstelling blijkt Noordkerks roze verf aanwezig.